GGTP

GGTP – Co to za badanie?

Badanie GGTP (gamma-glutamylotranspeptydazy) jest jednym z najczęściej stosowanych testów diagnostycznych w ocenie funkcji wątroby oraz dróg żółciowych. Enzym GGTP jest obecny w wielu narządach, w tym w wątrobie, nerkach, trzustce oraz jelitach, jednak najwięcej znajduje się w komórkach wątroby. Z tego powodu badanie GGTP jest szczególnie przydatne w diagnostyce chorób wątroby i dróg żółciowych. Wysokie stężenie tego enzymu we krwi może wskazywać na uszkodzenia wątroby, obecność chorób dróg żółciowych lub inne problemy zdrowotne. W poniższym artykule omówimy, jak wygląda badanie GGTP, kiedy warto je wykonać, jakie są normy, oraz jak interpretować wyniki tego testu.

Co to jest GGTP?

Gamma-glutamylotranspeptydaza (GGTP) to enzym, który bierze udział w metabolizmie aminokwasów i detoksykacji organizmu. Najwyższe stężenia GGTP występują w wątrobie, zwłaszcza w komórkach wątrobowych (hepatocytach). Z tego względu badanie GGTP jest kluczowe w diagnostyce chorób wątroby i dróg żółciowych, ponieważ wzrost poziomu tego enzymu może wskazywać na ich uszkodzenie lub zaburzenia w funkcjonowaniu.

Kiedy należy wykonać badanie GGTP?

Badanie GGTP zleca się, gdy istnieje podejrzenie problemów z wątrobą, drogami żółciowymi, trzustką lub nerkami. Wskazania do badania GGTP obejmują:

  • Ból w prawym podżebrzu, który może sugerować problemy z wątrobą lub drogami żółciowymi.
  • Zaburzenia trawienia, w tym wzdęcia, nudności, wymioty.
  • Żółtaczka – zażółcenie skóry i błon śluzowych.
  • Ciemny mocz i jasne stolce – mogą wskazywać na zaburzenia odpływu żółci.
  • Przewlekłe zmęczenie lub osłabienie, co może być objawem chorób wątroby.
  • Świąd skóry – związany z problemami w odpływie żółci.

Badanie GGTP zaleca się także osobom, które należą do grup ryzyka chorób wątroby, takim jak osoby nadużywające alkoholu, przyjmujące leki obciążające wątrobę (hepatotoksyczne), a także mające w rodzinie historię chorób wątroby.

Jak przygotować się do badania GGTP?

Badanie GGTP wykonuje się na podstawie próbki krwi żylnej. Aby uzyskać jak najbardziej wiarygodne wyniki, pacjent powinien przestrzegać kilku zasad:

  1. Unikać alkoholu na co najmniej 24 godziny przed badaniem, ponieważ alkohol może podnieść poziom GGTP.
  2. Być na czczo przez 8-12 godzin przed badaniem – najlepiej po ostatnim posiłku poczekać przynajmniej 8 godzin.
  3. Zgłosić lekarzowi wszystkie przyjmowane leki, ponieważ niektóre z nich mogą wpłynąć na wyniki badania (np. leki hepatotoksyczne).

Normy GGTP

Normy GGTP mogą się różnić w zależności od laboratorium, ale ogólnie przyjmuje się, że:

  • 10–40 IU/l dla kobiet,
  • 10–50 IU/l dla mężczyzn.

Normy te mogą się nieznacznie różnić w zależności od wieku pacjenta oraz zastosowanej metody badania. U mężczyzn wartości GGTP mogą być wyższe, co jest związane z wyższym stężeniem tego enzymu w prostacie.

Interpretacja wyników GGTP

Podwyższony poziom GGTP może wskazywać na różne problemy zdrowotne, szczególnie te związane z wątrobą i drogami żółciowymi. Wysokie stężenie GGTP we krwi zazwyczaj jest związane z uszkodzeniem hepatocytów (komórek wątroby) lub zaburzeniami w przepływie żółci. Niemniej jednak, dla pełnej diagnostyki zawsze należy uwzględnić inne testy, takie jak ALT, AST, ALP czy bilirubina.

Przyczyny podwyższonego poziomu GGTP to:

  1. Choroby wątroby, takie jak stłuszczenie wątroby, zapalenie wątroby (wirusowe, alkoholowe), marskość wątroby.
  2. Choroby dróg żółciowych, np. kamica żółciowa, zapalenie dróg żółciowych (cholestaza).
  3. Nadużywanie alkoholu – przewlekłe picie alkoholu może prowadzić do wzrostu GGTP, co jest często wykorzystywane do monitorowania abstynencji alkoholowej.
  4. Przyjmowanie leków hepatotoksycznych, które mogą uszkodzić wątrobę i zwiększyć poziom GGTP (np. leki przeciwbólowe, statyny, leki przeciwpadaczkowe).
  5. Choroby trzustki i nerek, takie jak przewlekła niewydolność nerek czy zapalenie trzustki, również mogą podnosić poziom GGTP.

Obniżony poziom GGTP występuje rzadko i nie ma większego znaczenia klinicznego. Może wystąpić u osób, które stosują leki zmniejszające aktywność enzymu lub mają zaburzenia genetyczne.

GGTP a alkohol

Jednym z najczęstszych powodów wzrostu poziomu GGTP jest nadużywanie alkoholu. Enzym ten jest bardzo wrażliwy na toksyczne działanie alkoholu, a jego poziom w organizmach osób uzależnionych od alkoholu może być nawet kilkakrotnie wyższy niż norma. Po zaprzestaniu spożywania alkoholu, poziom GGTP może wrócić do normy w ciągu kilku tygodni, co stanowi ważny marker w leczeniu uzależnienia od alkoholu.

Badanie GGTP w połączeniu z innymi markerami

Badanie GGTP często jest wykonywane w połączeniu z innymi testami, takimi jak:

  • ALP (fosfataza zasadowa) – wspólne podwyższenie GGTP i ALP może wskazywać na problemy z drogami żółciowymi.
  • ALT i AST (aminotransferazy) – są to enzymy wątrobowe, których podwyższenie wskazuje na uszkodzenie hepatocytów. Wzrost GGTP w połączeniu z podwyższonym ALT i AST często wskazuje na choroby wątroby.

Podsumowanie

Badanie GGTP jest niezwykle przydatnym narzędziem w diagnostyce chorób wątroby i dróg żółciowych. Pomaga wykrywać uszkodzenia hepatocytów oraz zaburzenia w przepływie żółci. Warto jednak pamiętać, że podwyższony poziom GGTP nie jest jednoznaczny z określeniem rodzaju schorzenia, dlatego wymaga dalszej diagnostyki, w tym innych badań laboratoryjnych oraz oceny klinicznej. Regularne monitorowanie poziomu GGTP może być również pomocne w leczeniu chorób wątroby, zwłaszcza u osób uzależnionych od alkoholu lub przyjmujących leki obciążające wątrobę.

Uwaga: Informacje zawarte na tej stronie służą wyłącznie celom informacyjnym i nie mogą zastąpić porady lekarskiej. W przypadku jakichkolwiek pytań zdrowotnych lub wątpliwości dotyczących interpretacji wyników badań, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.

Bibliografia

  1. Tietz, N. W. (Ed.). (2014). Clinical Guide to Laboratory Tests. WB Saunders Company.
  2. McPherson, R. A., & Pincus, M. R. (2017). Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. Elsevier.
  3. Rosalki, S. B., Tarlow, D., & Rau, D. (2016). „Gamma-Glutamyl Transferase in Liver and Biliary Disease.” American Journal of Clinical Pathology.
  4. Pratt, D. S., & Kaplan, M. M. (2000). „Evaluation of Abnormal Liver-Enzyme Results in Asymptomatic Patients.” New England Journal of Medicine, 342(17), 1266-1271.