ALT

ALT – Co to za badanie?

ALT, czyli aminotransferaza alaninowa (często oznaczana również jako ALAT), to enzym produkowany głównie przez komórki wątroby. W mniejszych ilościach występuje również w mięśniach szkieletowych i sercu. Oznaczenie poziomu ALT w surowicy krwi jest jednym z podstawowych testów oceny zdrowia wątroby i pełni kluczową rolę w diagnostyce chorób tego narządu. Służy do wykrywania i monitorowania schorzeń wątroby, takich jak wirusowe zapalenie wątroby, stłuszczenie, marskość oraz uszkodzenia spowodowane alkoholem lub toksynami. Badanie ALT jest często stosowane podczas rutynowych badań profilaktycznych i stanowi cenny wskaźnik diagnostyczny.

Co oznacza wynik badania ALT?

ALT to enzym, który w zdrowym organizmie znajduje się głównie w komórkach wątroby i w niewielkich ilościach we krwi. Uszkodzenie wątroby – na przykład w wyniku stanów zapalnych, chorób metabolicznych czy działania toksyn – prowadzi do wzrostu poziomu ALT we krwi, ponieważ uszkodzone komórki wątroby uwalniają enzym do krwiobiegu.

Zakres referencyjny ALT może się różnić w zależności od laboratorium, ale zazwyczaj u dorosłych wynosi od 7 do 55 U/l (jednostek na litr). Wynik powyżej tego zakresu może świadczyć o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu wątroby. Warto jednak pamiętać, że ostateczna interpretacja wyniku powinna być dokonana przez lekarza, który uwzględni inne badania oraz pełny obraz kliniczny pacjenta.

Kiedy wykonuje się badanie ALT?

Lekarz może zlecić badanie ALT, jeśli pacjent zgłasza objawy mogące wskazywać na problemy z wątrobą, takie jak:

  • Żółtaczka (zażółcenie skóry i białek oczu),
  • Ból lub dyskomfort w prawym górnym kwadrancie brzucha,
  • Nudności i wymioty,
  • Przewlekłe zmęczenie,
  • Świąd skóry,
  • Brak apetytu.

Poziom ALT jest też często monitorowany u osób z grupy ryzyka chorób wątroby, takich jak:

  • Pacjenci przyjmujący leki mogące uszkadzać wątrobę (np. paracetamol w dużych dawkach, niektóre antybiotyki, leki przeciwbólowe),
  • Osoby nadużywające alkoholu,
  • Osoby z nadwagą lub otyłością,
  • Pacjenci z cukrzycą oraz innymi zaburzeniami metabolicznymi,
  • Osoby z historią chorób wątroby w rodzinie.

Regularne oznaczanie ALT jest również przydatne w monitorowaniu stanu zdrowia pacjentów z przewlekłymi chorobami wątroby i pozwala ocenić skuteczność leczenia.

Jak przygotować się do badania ALT?

ALT oznacza się w próbce krwi pobranej z żyły (najczęściej w zgięciu łokciowym). Zaleca się, aby pacjent był na czczo przed badaniem, co oznacza powstrzymanie się od jedzenia na co najmniej 8 godzin. Warto również poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, suplementach i ziołach, ponieważ niektóre z nich mogą wpływać na wynik ALT.

Czynniki wpływające na poziom ALT

Na wynik ALT mogą wpływać różne czynniki, w tym:

  1. Leki – Przyjmowanie niektórych leków, takich jak leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, antybiotyki czy statyny, może prowadzić do wzrostu poziomu ALT.
  2. Styl życia – Spożycie alkoholu bezpośrednio przed badaniem może chwilowo podwyższyć poziom ALT. Wysokotłuszczowa dieta lub szybka utrata wagi także mogą wpłynąć na wynik.
  3. Choroby współistniejące – Schorzenia przewlekłe, jak cukrzyca czy choroby tarczycy, mogą również wpływać na poziom ALT.

ALT a inne badania wątroby

ALT jest jednym z podstawowych badań diagnostycznych oceniających zdrowie wątroby, jednak w celu uzyskania pełniejszego obrazu lekarz może zlecić także inne badania, w tym:

  • AST (aminotransferaza asparaginianowa) – Enzym również wykorzystywany do oceny funkcji wątroby, którego wzrost może świadczyć o uszkodzeniu komórek wątroby, ale także o problemach z sercem lub mięśniami.
  • ALP (fosfataza alkaliczna) – Może być podwyższona w chorobach dróg żółciowych lub wątroby.
  • Bilirubina – Wskaźnik uszkodzenia wątroby, zwłaszcza przy objawach żółtaczki.
  • Albumina i czas protrombinowy – Badania oceniające zdolność wątroby do produkcji białek oraz funkcji układu krzepnięcia.

Co oznacza podwyższony poziom ALT?

Podwyższony poziom ALT może być wynikiem wielu czynników, w tym:

  • Wirusowego zapalenia wątroby (hepatitis),
  • Stłuszczenia wątroby – szczególnie u osób z nadwagą lub otyłością,
  • Uszkodzenia wątroby wywołanego alkoholem,
  • Toksycznego uszkodzenia wątroby – np. związanego z przyjmowaniem leków hepatotoksycznych,
  • Marskości wątroby – w zaawansowanych przypadkach poziom ALT może być niski lub w normie, z powodu uszkodzenia dużej liczby komórek wątroby.

Wzrost poziomu ALT nie zawsze jest jednoznacznym wskazaniem poważnej choroby. Wynik badania ALT powinien być interpretowany przez lekarza w oparciu o pełny obraz kliniczny pacjenta.

Bibliografia:

  1. Schiff, E. R., & Sorrell, M. F. (2012). Diseases of the Liver and Biliary System. John Wiley & Sons.
  2. Friedman, S. L., & Schiano, T. D. (2016). Liver Disease in Clinical Practice. Springer.
  3. Harrison’s Principles of Internal Medicine. (2020). McGraw Hill Professional.

Uwaga: Informacje zawarte na tej stronie mają charakter wyłącznie poglądowy i nie stanowią porady medycznej. Wynik badania ALT powinien być interpretowany wyłącznie przez wykwalifikowanego lekarza. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości zdrowotnych, należy skonsultować się z lekarzem specjalistą.